Rust in vrede, George!

Met grote droefheid meld ik het overlijden van George Omona, een jarenlange medewerker van de vzw in Oeganda.

George is gestorven in Lacor Hospitaal in Gulu aan een longontsteking en hartfalen.

Voor zijn onvermoeibare inzet voor de ex-kindsoldaten in Noord-Oeganda kreeg hij in 2000 de Internationale Anti-slavernij Prijs in Londen.

Tot eind 2016 was hij ook bestuurslid van het Anti-slavernij Fonds van de VN-Hoge Commissaris voor Mensenrechten in Geneve.

Maar George was voor mij vooral een vriend, een steun en toeverlaat in de bange en moeilijke oorlogsjaren toen het Verzetsleger van de Heer Noord-Oeganda terroriseerde.

Samen met Zuster Rachele was hij mijn voorbeeld en inspiratiebron – een held voor wie het lot van de ontvoerde en als soldaat ingelijfde kinderen belangrijker was dan zijn eigen leven en welzijn.

Ik leerde George kennen in 1998 toen ik onderzoekswerk deed voor mijn boek ‘De Meisjes van Aboke’. Hij leidde toen het eerste opvangcentrum in Noord-Oeganda, Gusco.

George was een bezielend verteller. Urenlang praatten we in zijn bescheiden kantoortje zonder water of electriciteit. Toen het donker werd, praatten we verder bij kaarslicht – tot de kaars helemaal opgebrand was.

Hij vertelde hoe de ontvoering van kinderen in Noord-Oeganda lange tijd verzwegen werd. Mensen wilden niet dat hun buren of dorpsgenoten wisten dat hun kinderen in het rebellenleger zaten en dus mee verantwoordelijk waren voor wreedheden.

Toen de eerste kinderen ontsnapten, kwamen sommigen in de school terecht waar George directeur was. Hij merkte dat ze zich niet konden concentreren op de lessen.

Hun blik was dood en ze vertoonden vreemd gedrag, zoals onder hun lessenaar kruipen of weglopen bij het geluid van een helikopter.

George begon zich over deze kinderen te ontfermen. Hij luisterde naar hun verhalen en begreep dat hun herintegratie slechts mogelijk was na een periode van lichamelijk en psychisch herstel.

Hij werd de bezieler en drijvende kracht achter Gusco. Hij beschreef hoe na een aanval soms tientallen gewonde kinderen tegelijk werden binnengebracht en hij van wrak naar wrak liep, biddend dat ze de nacht zouden overleven.

George ontwikkelde een op Afrikaanse leest geschoeid traumabegeleidingsprogramma. Dat was erop gericht de kinderen te laten uiten en herbeleven wat ze hadden meegemaakt – via tekeningen, rollenspel of groepsgesprekken.

Hij voerde ook het aankomstritueel in. Nieuwkomers in het centrum werden door de begeleiders en andere kinderen verwelkomd en kregen een pakket, bestaande uit een matras, was- en eetgerei en nieuwe kleren.

Hun oude kleren uit het rebellenleger werden ‘s avonds symbolisch verbrand, waarbij hun lotgenootjes scandeerden: “Wang ceng otero ce otero” (laat al het onheil verdwijnen met de ondergaande zon).

Naast het opvangen van de slachtoffers, ijverde George ook voor een politieke oplossing van het conflict. Hij besefte dat bij gevechten vooral ontvoerde kinderen sneuvelden.

“Het regeringsleger bestrijdt en doodt in wezen kinderen”, zei hij bij ontvangst van de Anti-slavernij Prijs.

Hij riep de rebellen op om het amnestie-voorstel van de regering te aanvaarden en pleitte voor dialoog en vredesgeprekken.

In 2003, toen onze vzw het Rachele opvangcentrum oprichtte in Lira, hielp George bij het recruteren en opleiden van het personeel.

Er waren veel problemen met de bouwwerken. De plaatselijke aannemer kwam in geldnood en ging ervan door. Toen de eerste 100 kinderen aankwamen, hadden de slaapzalen nog geen deuren of vensters en was er geen omheining of elektriciteit.

Tegelijk waren rebellengroepen gesignaleerd in de buurt. Om de kinderen te beschermen en hen een gevoel van veiligheid te geven, verdrong George zijn eigen angst en sliep ‘s nachts voor de deuropening van hun slaapzaal.

Om de herintegratie van ex-kindsoldaten te bevorderen, leidde George ook leerkrachten op van de scholen in ons sponsoringprogramma. Hij leerde hen hoe om te gaan met kinderen die nog ernstige symptomen van trauma vertoonden.

Na de oorlog, toen Rachele opvangcentrum werd omgevormd tot een middelbare school, nam George de leiding. Rachele Comprehensive Secondary School was onder zijn bewind een van de beste scholen van Lira.

Maar intussen bleef rebellenleider Joseph Kony een terreurbewind voeren in de omringende landen. Vooral Oost-Kongo, waar de rebellen hun toevlucht hadden gezocht, werd het nieuwe strijdtoneel.

Voor de duizenden Kongolese kinderen die werden ontvoerd en gedwongen ingelijfd bij het Verzetsleger van de Heer bestond er geen enkele opvang.

In 2010, toen hij al leed aan diabetes, stemde George toe om ons nieuw opvangcentrum te leiden in Dungu, een uithoek van Kongo.

In een vijandige omgeving, waar onveiligheid, wetteloosheid en corruptie welig tierden, gaf hij twee jaar lang het beste van zichzelf.

Bij zijn terugkeer werd hij coördinator van ons sponsoringprogramma. Maar in 2017 werd George geveld door de ziekte die hij jarenlang had genegeerd en onderdrukt.

Om zijn leven te redden, moest zijn been worden geamputeerd. Omdat hij niet meer mobiel was, kon hij niet langer het sponsoringprogramma opvolgen.

George bleef niet bij de pakken zitten. Hij richtte zijn eigen school op: Pope Benedict XVI Integrated School in Palenga, een voorstad van Gulu.

Het moest een ‘community school’ worden, waar vooral slachtoffers van de oorlog en de armste kinderen kansen zouden krijgen. We brachten 68 gesponsorde kinderen onder in zijn school.

Toen hij de klaslokalen moest sluiten omdat die te dicht bij de hoofdweg lagen, verhuisde hij alle leerlingen naar zijn boerderij verderop.

Ondanks de schamele leefomstandigheden kwam Pope Benedict als beste school uit een onderzoek van een Belgische psychotherapeute in 2018: de kinderen voelden zich er het gelukkigst.

Enkele maanden geleden voerde de vzw renovatiewerken uit om de kippenhokken om te bouwen tot volwaardige klaslokalen.

En vorige maand nog organiseerde George de bedeling van voedselpaketten voor de kinderen in het sponsoringprogramma die door de coronamaatregelen al sinds maart thuis zitten.

George laat een grote leegte achter. Zijn heengaan is een enorm verlies voor iedereen die hem kende, maar vooral voor de voormalige kindsoldaten van Noord-Oeganda.

Moge je, na alle oorlogen die je hebt getrotseerd, nu eindelijk rusten in vrede, vriend!

Els De Temmerman